برد مدار چاپی یکی از اجزای حیاتی در طراحی و تولید دستگاههای الکترونیکی است و محاسبه قیمت مدار چاپی به صورت دقیق، نقش مهمی در مدیریت بودجه پروژه و سفارش برد مدار چاپی ایفا میکند. در ادامه روشهای مختلف ساخت PCB را از منظر هزینه با هم مقایسه میکنیم تا انتخاب بهینه برای نیازهای صنعتی و نمونهسازی فراهم گردد.
۱. ضرورت بررسی روشهای مختلف ساخت PCB
در فرآیند محاسبه قیمت مدار چاپی، توجه به تکنولوژی ساخت برد اهمیت زیادی دارد، زیرا هر روش، ساختار و تجهیزات متفاوتی میطلبد. برای
سفارش برد مدار چاپی با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت، باید با مزایا و معایب هر تکنیک آشنا شد.
۲. معیارهای اصلی در برآورد هزینه تولید
- مساحت برد: بزرگتر بودن برد، مصرف مواد خام و زمان پروسه را افزایش میدهد.
- تعداد لایهها: PCBهای چندلایه هزینه تراش، لامینیت و اتصال لایهها را بالا میبرند.
- نوع مواد اولیه: کیفیت فیبر (FR-4، آلومینیوم، انعطافپذیر) و ضخامت مس در قیمت مؤثرند.
- پیچیدگی مسیرها: عرض و فاصله کم مسیرها نیازمند دقت بالا و هزینه بیشتر است.
- تیراژ تولید: هزینه نمونهسازی کوتاهمدت در تیراژ کم نسبتاً بالاست، اما در سفارش انبوه، قیمت واحد کاهش مییابد.
۳. فرآیند حکاکی شیمیایی (Subtractive Etching)
شرح فرآیند: ابتدا لایه مسی روی برد پوشانده شده و با روش شیمیایی قسمتهای اضافی حذف میشوند تا طرح مدار شکل گیرد.
نقاط قوت و ضعف از منظر هزینه:
- نقاط قوت: تجهیزات نسبتاً ارزان، مناسب برای تیراژ متوسط و بالا.
- نقاط ضعف: مصرف مخازن شیمیایی، هزینه دفع ضایعات و زمان خشک شدن لمینیت.
۴. ماشینکاری CNC (CNC Milling)
روش کار و تجهیزات مورد نیاز: دستگاه CNC با متههای بسیار ظریف، لایه مس را مکیده و مسیرهای مدار را ایجاد میکند.
تحلیل هزینه سرمایهای و عملیاتی:
- سرمایهگذاری اولیه بالا (هزینه دستگاههای دقیق).
- هزینه نگهداری ابزار و زمان طولانی نمونهسازی کمتیراژ.
۵. پوشش لیزری مستقیم (Laser Direct Imaging)
مزایا در دقت و سرعت:
- دقت بسیار بالا (تا عرض مسیر ۲۰ میکرون)، بدون نیاز به فتومسک، مناسب تولید صنعتی با کیفیت بالا.
هزینههای مربوط به تجهیزات و نگهداری:
- تجهیزات گرانقیمت و نیاز به اپراتور تخصصی.
- مصرف برق و نگهداری دورهای لنز و لیزر.
۶. چاپ جوهرافشان افزودنی (Additive Inkjet Printing)
کاربرد در نمونهسازی سریع:
- با پاشش مستقیم جوهر رسانا روی زیرلایه، امکان تولید فوری نمونه وجود دارد.
مقایسه هزینههای مواد اولیه و پسپردازش:
- مواد اولیه جوهر رسانا گران، اما عدم اتلاف مس و حذف فرآیند حکاکی هزینه زیادی را کاهش میدهد.
۷. ساخت برد انعطافپذیر vs. سخت (Flexible vs. Rigid PCBs)
- برد سخت (Rigid): معمولترین نوع، ارزانتر برای تیراژ بالا و متداول در صنعت.
- برد انعطافپذیر (Flexible): مناسب طراحیهای سهبعدی، مواد خاص و مراحل ساخت پیچیده، قیمت هر واحد تا ۲–۳ برابر بیشتر است.
8. بررسی هزینههای جانبی: آزمون، بستهبندی و ارسال
- آزمون الکتریکی و مکانیکی: هزینه دستگاههای تست فلایینگ پروب و آزمون حرارتی.
- بستهبندی: استفاده از پوشش ضد استاتیک و کارتن مقاوم.
- ارسال: هزینه حمل بینالمللی یا داخلی بسته به وزن و ارزش محموله.
9. جدول مقایسهای هزینه روشها
روش ساخت |
هزینه سرمایهای |
هزینه مواد خام |
زمان نمونهسازی |
مناسب برای تیراژ |
حکاکی شیمیایی |
کم |
متوسط |
متوسط |
متوسط تا بالا |
ماشینکاری CNC |
بالا |
کم |
طولانی |
کمتیراژ |
پوشش لیزری مستقیم |
بسیار بالا |
کم |
سریع |
بالا |
چاپ جوهرافشان افزودنی |
متوسط |
بالا |
بسیار سریع |
کمتیراژ (نمونهسازی) |
برد انعطافپذیر (Flexible) |
متوسط |
بالا |
متوسط |
پروژههای خاص سهبعدی |
برد سخت (Rigid) |
کم |
کم |
کوتاه |
انبوه |
۱0. جمعبندی و پیشنهادهای کاهش هزینه
برای محاسبه قیمت مدار چاپی و سفارش برد مدار چاپی بهینه، ابتدا باید مشخصات فنی و تیراژ پروژه را تعیین کنید. سپس با مقایسه روشهای ساخت:
- برای تیراژ پایین و نمونهسازی سریع: چاپ جوهرافشان افزودنی یا CNC.
- برای تولید انبوه با دقت معمول: حکاکی شیمیایی.
- برای پروژههای حساس به دقت بالا: پوشش لیزری مستقیم.
با انتخاب هوشمندانه روش ساخت، استفاده از مواد مناسب و بهینهسازی مراحل جانبی (آزمون و بستهبندی)، میتوانید هزینه واحد را تا بیش از ۶۰٪ کاهش دهید و کیفیت محصول نهایی را نیز تضمین کنید.